بررسی مزیت نسبی و مزیت رقابتی در تولید انجیر: مطالعه موردی شهرستان استهبان

بخش کشاورزی در میان بخش های اقتصادی ایران جایگاه ویژه ای دارد. با توجه به پتانسیل بالقوه و بالفعل کشور در تولید محصولات باغی، لزوم برنامه ریزی مناسب برای تولید و صادرات این محصولات بسیار ضروری به نظر می رسد. شناسایی کالاهای مزیت دار در کشور دارای اهمیت فراوان است و می تواند باعث افزایش مزیت رقابتی در سطح جهانی شود. هدف این پژوهش بررسی مزیت نسبی و رقابتی انجیر در شهرستان استهبان است که با بیش از 23 هزار هکتار، بیشترین سطح زیر کشت (حدود 57 درصد) را به خود اختصاص داده و اولین و مهمترین منطقه انجیرخیز در ایران و جهان محسوب می شود. از این رو این شهرستان برای پژوهش حاضر انتخاب شد. در پژوهش حاضر از روش ماتریس تحلیل سیاستی، شاخص مزیت نسبی آشکار شده (rca)، شاخص ضریب مکانی (lq)، شاخص پلان تجاری (lm) و شاخص سهم بازار پایدار(cms) برای بررسی مزیت نسبی و مزیت رقابتی در طی سال های 1387-1392 استفاده شده است. شاخص های حاصل از ماتریس تحلیل سیاستی بیانگر وجود مزیت نسبی در تولید و صادرات این محصول در منطقه و سال زراعی مورد نظر است. معیارهای ucd و ucx نشان دهنده ی قدرت رقابت در بازارهای داخلی و صادراتی برای این محصول بوده و بر اساس شاخص rca و rcsa استان فارس در طول دوره ی مورد بررسی در تولید انجیر، به طور مداوم دارای مزیت نسبی بوده است. بر اساس شاخص پلان تجاری، انجیر در دوره زمانی مورد بررسی قادر به حفظ موقعیت رقابتی خوبی نبوده است. بر اساس شاخص سهم بازار پایدار، عملکرد رقابتی در بازارهای هدف معمولاً منفی برآورده شده است و مزیت رقابتی انجیر در طی دوره ی مورد بررسی دارای روند مشخص و پایداری نبوده است. به دلیل مزیت نسبی و قدرت رقابت پذیری محصول، توسعه کشت انجیر در شهرستان استهبان توصیه می شود، اما پیش از آن توجه به بازاریابی محصول در بازارهای خارج از کشور می تواند تضمین کننده موفقیت بلندمدت تولید انجیر باشد.